Branża TSL a cyfrowa rewolucja   

Branża TSL przechodzi zmiany napędzane przez cyfrową rewolucję dokumentów. Jak wyzwania związane z cyfryzacją dokumentów zmienią oblicze transportu, spedycji i logistyki? Od kiedy e-CMR będzie obowiązkowy? Odpowiadamy w tym artykule. 

W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na pytania: 

• Czym jest branża TSL?  
• Czym różni się CMR od e-CMR? 
• Co to jest eFTI? 
• Od kiedy e-CMR będzie obowiązkowy? 
• Jakie komunikaty EDI wykorzystujemy w transporcie i do czego? 

Wymiana dokumentów pomiędzy kontrahentami w branży TSL jest wyjątkowo intensywna. Kierowca ciężarówki z towarem ma ze sobą zazwyczaj kilkanaście kartek, ponieważ komplet dokumentów przewozowych jest potrzebny w trzech, a nawet czterech kopiach. Ostateczna liczba kartek w kabinie zależy od tego, ilu jest kontrahentów w łańcuchu dostaw i jak wygląda dany proces transportowy. Do tego dochodzą inne dokumenty towarzyszące dostawie, np. WZ oraz dokumenty kierowcy czy pojazdu. Zwłaszcza gdy transport jest międzynarodowy. 

TSL – transport, spedycja, logistyka  

Branża TSL to sektor gospodarki, który łączy w sobie trzy podstawowe obszary działalności: transport, spedycję i logistykę. Jest ważnym elementem globalnej gospodarki oraz stanowi fundament sprawnego funkcjonowania łańcuchów dostaw. Istotną rolę w europejskim kontekście transportu i logistyki odgrywa polski rynek usług TSL.  

Usługi TSL 

TSL oferuje szeroki zakres usług dostosowanych do potrzeb różnych segmentów rynku. Głównym z nich jest transport. Wśród rodzajów transportu wyróżniamy m.in.:  

• drogowy,  
• kolejowy,  
• morski,  
• lotniczy.  

Dzięki prężnie działającej branży TSL możliwe jest efektywne zarządzanie przepływem towarów, ponieważ jej usługi mogą obejmować również:  

• spedycję,  
• logistykę,  
• zarządzanie łańcuchem dostaw,  
• optymalizację procesów transportowych,  
• planowanie tras,  
• zarządzanie magazynami,  
• współpracę z klientami.  

Branża TSL w Polsce 

Polska branża TSL to strategiczny punkt na mapie europejskiej logistyki. Dostęp do morza oraz strategiczne położenie na szlakach komunikacyjnych łączących wschodnią i zachodnią Europę sprawiają, że Polska staje się atrakcyjnym miejscem inwestycyjnym dla światowych przedsiębiorstw. 

Branża TSL w Polsce: 

• generuje ok 6% PKB i zatrudnia ok. milion osób, 

• tworzy ją ok 120 tys. firm, z czego ok 33 tys. firm zajmuje się międzynarodowym transportem, 

• ok 90% firm to MŚP oraz mikro przedsiębiorstwa, 

• najwięksi gracze TSL na rynku to ok 120 firm (z zatrudnieniem powyżej 250 pracowników), 

• 25% europejskiego rynku przewozów międzynarodowych obsługują polskie firmy. 

Różnice między CMR a e-CMR   

Transgraniczny transport drogowy reguluje konwencja CMR, ale w praktyce termin CMR oznacza też sam dokument przewozowy.  

CMR (fr. Convention relative au contrat de transport international de marchandises par route) to międzynarodowa konwencja, która reguluje transgraniczny transport drogowy towarów. Dokument określa zasady składania i realizacji zleceń, odpowiedzialność za opóźnienia, utratę lub uszkodzenie towaru, a także procedury reklamacyjne i angażowanie podwykonawców. CMR dotyczy wyłącznie pojazdów drogowych, a nie kontenerów czy wymiennych nadwozi.  

Chociaż termin CMR odnosi się do samej konwencji, w praktyce jest często używany zamiennie z określeniem „międzynarodowy list przewozowy”. To standardowy formularz wymagany w transgranicznym transporcie drogowym, pod warunkiem, że przynajmniej jeden kraj (nadania lub przeznaczenia) podpisał porozumienie CMR.  

E-CMR to elektroniczna wersja dokumentu CMR. Umożliwia wymianę informacji w formie cyfrowej między nadawcą, przewoźnikiem i odbiorcą. E-CMR zawiera te same informacje co papierowy dokument, ale jest bardziej ekologiczny i efektywny, redukuje zużycie papieru, przyspiesza procesy administracyjne i wymianę informacji w łańcchu dostaw.  

Czym jest eFTI?  

Parlament Europejski i Rada UE wprowadziły rozporządzenie eFTI, by zwiększyć wydajność transportu towarowego i logistyki. eFTI dotyczy elektronicznych informacji, które dotyczą transportu towarowego. Mają one kluczowe znaczenie dla wzrostu gospodarczego i konkurencyjności Unii Europejskiej, a także dla funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz spójności społecznej i gospodarczej wszystkich regionów Unii. 

Celem tego rozporządzenia jest zachęcenie do cyfryzacji transportu towarowego i logistyki, co ma przyczynić się do: 

• zmniejszenia kosztów administracyjnych, 
• poprawy zdolności organów w zakresie egzekwowania przepisów, 
• zwiększenia efektywności i zrównoważonego charakteru transportu, 
• wsparcia wymiany informacji pomiędzy podmiotami gospodarczymi a właściwymi organami państwowymi. 

Elektroniczne dokumenty zdecydowanie przyśpieszają proces przewozowy i obniżają jego koszty. Konkretne wyliczenia przedstawiła na konferencji Transport Summit 4.0 Agata Horzela, menedżerka ds. standardów GS1 Polska. Proces administracji papierowego listu przewozowego trwa 23 minuty, kosztuje 15,61 zł. Przy zastosowaniu elektronicznego listu przewozowego czas obsługi skraca się do 9 minut, a koszty są zredukowane do 6,11 zł. To wszystko na jednym dokumencie! 

Od kiedy w branży TSL e-CMR będzie obowiązkowy?  

Przedstawiciele państw członkowskich Unii Europejskiej będą mieli obowiązek respektować cyfrowe dokumenty transportowe po 2027 roku. 

Reguluje to Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1056 z dnia 15 lipca 2020 roku w sprawie elektronicznych informacji dotyczących transportu towarowego – Electronic Freight Transport Information (w skrócie eFTI). eFTI, czyli elektroniczna informacja o transporcie drogowym np. w postaci elektronicznego listu przewozowego, będzie wdrażana w całej UE, co znacząco wpłynie na sektor TSL. 

GS1 Polska stworzyła w 2020 roku niezależne forum, by wspomóc wdrożenie zapisów rozporządzenia eFTI.  Należą do niego najważniejsze instytucje sektora TSL, m.in. Polski Instytut Transportu Drogowego, Polska Izba Spedycji i Logistyki, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracodawców Transportu Nienormatywnego, Związek Pracodawców „Transport i Logistyka Polska” oraz Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych. 

EDI w logistyce: jakie komunikaty wykorzystujemy i do czego?    

EDI, czyli Electronic Data Interchange, to wymiana danych pomiędzy firmami wykonywana w formie cyfrowej, za pomocą ustrukturyzowanych dokumentów. Dokumenty EDI zastępują w pełni firmowe dokumenty papierowe, takie jak zamówienia, faktury, informacje o wysyłce czy zapytania ofertowe.  

Podstawą działania rozwiązania EDI jest wymiana danych bezpośrednio pomiędzy systemami IT kontrahentów. Proces jest w pełni zautomatyzowany. Dzięki temu obsługa procesów wymaga mniej pracy i czasu. Obecnie w sektorze TSL najpopularniejszymi dokumentami, które kontrahenci wdrażają przy wykorzystaniu EDI, są instrukcje transportowe (IFTMAN), statusy w transporcie (IFTSTA)., zawiadomienie o przybyciu (IFTMIN), czy elektroniczny list przewozowy (e-CMR). 

• Komunikat EDI „instrukcje transportowe” służy do wymiany informacji między klientem a dostawcą usług transportowych. Zawiera zlecenie przewozu towaru do jednego lub wielu miejsc dostawy. 
• Komunikat „statusy w transporcie” informuje, na jakim etapie jest realizacja usługi transportowej dla danego obiektu. Obiektem może być środek transportu, przesyłka czy nawet jednostka logistyczna. 
• Komunikat “zawiadomienie o przybyciu” wysyłany jest przez firmę spedycyjną i informuje o przybyciu przesyłki dla odbiorcy i sposobie jej odebrania. Zawiera informacje dotyczące np.: numerów zamówień odbiorcy, liczby palet, numerów rejestracyjnych samochodu. 
• Komunikat “list przewozowy” określa warunki umowy przewozu towarów. Stanowi on potwierdzenie faktu, że przewoźnik przyjął przesyłkę do transportu.