System kaucyjny (DRS) w Polsce – co oznacza dla Twoich konsumentów?

1 października 2025 roku ruszył w Polsce system kaucyjny. Konsumenci, aby odzyskać kaucję za puste butelki i puszki objęte systemem, muszą je zwrócić do punktu zbiórki.

Duże sklepy mają obowiązek przyjmować opakowania, a mniejsze mogą do systemu dołączyć. System kaucyjny (DRS – ang. Deposit Return Scheme) ma ułatwić konsumentom odzyskanie pieniędzy, które wcześniej zapłacili za opakowania, a jednocześnie pomóc w ochronie środowiska. Każde zwrócone opakowanie to mniej śmieci i więcej surowców, które można ponownie wykorzystać. DRS ma także sprawić, że oddawanie butelek i puszek stanie się naturalnym elementem codziennych zakupów.

Jak działa system kaucyjny?

Gdy konsument kupuje napój w butelce lub puszce, sprawdza, czy jest ona objęta systemem kaucyjnym. Jeżeli tak, to znajdzie na niej specjalny symbol DRS i informacje o tym, ile wynosi kaucja. Odzyska ją, jeżeli odda puste opakowanie. Zwrot jest prosty – wystarczy, że pustą butelkę czy puszkę włoży do automatu kaucyjnego (RVM – ang. Reverse Vending Machines).

Automat sczytuje kod kreskowy EAN (zawierający numer GTIN), a następnie w ułamku sekundy sprawdza w centralnej bazie danych, czy opakowanie zostało wprowadzone do obrotu z naliczoną kaucją. Jeśli tak – konsument dostaje zwrot pieniędzy. Jeśli nie – automat poinformuje go, że butelka nie podlega DRS.

W sklepach bez butelkomatów zwroty może obsługiwać pracownik – przyjmie opakowanie, zweryfikuje, czy należy ono do systemu, a następnie odda kaucję.

Na co trzeba uważać, żeby odzyskać kaucję?

Aby system zadziałał bez problemu:

nie wolno zgniatać butelek ani puszek,
nie wolno uszkodzić ani zamazać kodu kreskowego i znaku kaucyjnego,
nie wolno oddać opakowania bez symbolu DRS.

Trzeba pamiętać, że automat odrzuci butelkę lub puszkę z uszkodzonym kodem albo nieobjętą systemem.

Jakie opakowania obejmuje system?

System kaucyjny obejmuje:

plastikowe butelki jednorazowe do 3 litrów,
puszki metalowe do 1 litra,
szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra.

Ze względów sanitarnych wyłączono z niego na przykład opakowania po mleku, kefirach i jogurtach pitnych.

By mieć pewność, należy sprawdzić symbole na opakowaniach. To one informują, które produkty podlegają DRS i za które można odzyskać kaucję, a za które nie.

Gdzie można oddać opakowania?

Punkty zbiórki znajdują się tam, gdzie konsumenci najczęściej robią codzienne zakupy – w supermarketach, drogeriach, na stacjach benzynowych czy w sklepach sportowych.

Duże sklepy (powyżej 200 m²) mają obowiązek przyjmowania pustych butelek i puszek. W tych mniejszych zwrot będzie możliwy, jeśli sklep dobrowolnie dołączy do systemu. Coraz więcej lokalnych sklepów zgłasza taką chęć, więc z czasem punktów przybędzie. Dzięki temu zwrot opakowań będzie można załatwić wygodniej przy okazji codziennych zakupów.

Ile wynosi kaucja i jak jej wysokość wpłynie na zakupy?

Kaucja wynosi:

1 zł za szklane opakowanie do 1,5 l,

50 gr za plastikowe butelki do 3 l i puszki do 1 l.

Konsument zapłaci ją przy zakupie napoju, a odzyska, gdy zwróci opakowanie. Zakupy nie będą więc droższe – pieniądze pobrane na kaucję wrócą do konsumenta, jeśli odda butelkę lub puszkę.

Przeczytaj także:

Czy w systemie mogą zdarzać się oszustwa?

W sieci pojawiły się pomysły na „obejście systemu”, na przykład poprzez drukowanie przez konsumentów własnych naklejek z kodem i oznaczeniem „kaucja”. Warto jednak pamiętać, że pieniądze można odzyskać wyłącznie za oryginalne opakowania objęte systemem. Fałszywe etykiety czy próby manipulacji to po prostu oszustwo – a operatorzy systemu i sklepy mają narzędzia, by takie przypadki wykrywać.

W przyszłości dodatkowym zabezpieczeniem mogą być kody 2D (np. GS1 DataMatrix), które pozwalają zapisać nie tylko numer produktu, lecz także unikalny numer seryjny konkretnej butelki. Dzięki temu jedna butelka nie zostanie zwrócona dwa razy, a system będzie jeszcze trudniej oszukać.

Podsumowanie

System kaucyjny w Polsce to rozwiązanie stworzone z myślą o konsumencie. Kupuje napój – płaci kaucję; oddaje opakowanie – odzyskuje pieniądze. Dzięki temu może jednocześnie dbać o własny portfel i środowisko. DRS sprawi, że zwracanie butelek i puszek stanie się proste, szybkie i powszechnie dostępne.