Cyfrowy Paszport Produktu (DPP): od kiedy i dla kogo będzie obowiązkowy

Obecny model produkcji i konsumpcji powoduje duże szkody dla środowiska. Zanieczyszczenie, nadmierna eksploatacja zasobów oraz emisje CO2 to problemy, które wymagają pilnych działań. Dlatego Unia Europejska wprowadza cyfrowy paszport dla produktów. Zobacz, od kiedy i dla kogo będzie obowiązkowy.  

Spis treści  

• Skąd się wziął Cyfrowy Paszport Produktu (DPP)?  
• Jakie informacje będą w nim zapisane?  
• Jakich produktów będzie dotyczył?  
• Czy jakieś produkty nie będą objęte DPP?  
• Kto będzie wystawiał paszporty i według jakich kryteriów? 
• Czy i kiedy powstanie rejestr DPP? 
• Kiedy paszporty wejdą w życie? Jakie produkty będą nimi oznaczane jako pierwsze?  
• Jakie korzyści wynikną z wprowadzenia paszportu?  

Unia Europejska dąży do stworzenia gospodarki o obiegu zamkniętym, w której surowce są efektywnie wykorzystywane, a odpady minimalizowane. Ekoprojektowanie produktów, zakaz niszczenia odzieży, zielone zamówienia publiczne i Cyfrowy Paszport Produktu (DPP) to cztery założenia rozporządzenia ESPR. Mają one na celu zwiększyć transparentny przepływ towarów w globalnym łańcuchu dostaw, wydłużyć cykl życia produktów oraz ułatwić konsumentom i firmom podejmowanie świadomych wyborów zakupowych. Wprowadzenie Cyfrowego Paszportu Produktu ułatwi konsumentom dostęp do informacji np. o tym, kto i w jakich warunkach wytwarza produkty sprzedawane na europejskim rynku. Będziemy również znać ich wpływ na środowisko, a także to, co się z nimi dzieje po użyciu.   

Skąd się wziął Digital Product Passport (DPP), czyli Cyfrowy Paszport Produktu?   

Rozporządzenie ESPR jasno określa, czym jest paszport produktu. Jest to zbiór danych specyficznych dla danego produktu. Paszport zawiera informacje, które są dostępne drogą elektroniczną za pośrednictwem nośnika danych. Wydaje się to być prostą sprawą, ale wcale tak nie jest.   

Dlaczego? Dlatego że paszport będzie zawierał mnóstwo różnych informacji, które będą ujęte w aktach wykonawczych Komisji Europejskiej. Akty te będą przygotowywane pod konkretne grupy produktów. Określą, czy informacje o produkcie mają się odnosić do modelu, partii czy konkretnej sztuki. Wszystko to ma się opierać na otwartych standardach i być zapisane w ustrukturyzowany sposób, który pozwoli na odczyt maszynowy. Sam paszport ma być zapisany za pomocą nośnika danych, np. kodu kreskowego lub kodu QR. Nośnik ten musi być fizycznie umieszczony na produkcie, jego opakowaniu lub w dokumentacji dołączonej do produktu, w zależności od informacji zapisanej w akcie wykonawczym.  

Jakie informacje będą w nim zapisane?  

Cyfrowy Paszport Produktu będzie zawierał zestaw danych umożliwiających identyfikację produktu i jego składu oraz pochodzenia w całym cyklu życia. Obejmie nie tylko dane o produktach gotowych, ale także o komponentach i półproduktach. Będą to:  

• dane związane z produktem – skład i pochodzenie materiałów, ich wpływ na środowisko,  
• informacje związane z łańcuchem dostaw,  
• certyfikaty i instrukcje dotyczące recyklingu,  
• podręczniki użytkowania,  
• dokumentacje zgodności,  
• identyfikatory produktów, firm, zakładów.  

Cyfrowy Paszport Produktu to odpowiedź na rosnące oczekiwania obywateli Unii Europejskiej. Aż 80 proc. z nich (według badania agencji YouGov) chciałoby, aby biznes można było pociągać do odpowiedzialności prawnej. Miałoby to dotyczyć także pośrednich i bezpośrednich skutków działań w krajach trzecich, w których firmy pozyskują surowce lub zlecają outsourcing.  

Czy każdy będzie mógł odczytać wszystkie informacje zapisane w DPP? (Czy tylko np. niektóre warstwy będą dostępne dla konsumentów?)  

Nie, nie każdy będzie miał dostęp do wszystkich informacji zapisanych w Cyfrowym Paszporcie Produktu (DPP). Model dostępu do danych w DPP będzie oparty na warstwowej strukturze informacji i zróżnicowanych poziomach uprawnień. Ma to z jednej strony zapewnić dostęp do danych, a z drugiej chronić prawa własności. Dostęp do danych zawartych w Cyfrowym Paszporcie Produktu będzie zróżnicowany w zależności od rodzaju danych i typologii zainteresowanych stron.  

Jakich produktów to będzie dotyczyło?   

Paszport dotyczy nie tylko towarów wyprodukowanych w Europie, lecz także sprowadzonych do UE z innych rynków. Rozporządzenie dotyczy wszystkich produktów, komponentów i półkomponentów wprowadzanych na rynek europejski.   

Będą to wszystkie te produkty, które zużywają najwięcej zasobów i energii. Są to tekstylia, baterie, detergenty, zabawki, produkty związane z budownictwem, jak również surowce krytyczne takie jak żelazo i stal. Lista produktów poddawana jest zmianom. To, że dziś na liście produktów objętych rozporządzeniem czegoś nie ma, nie znaczy, że regulacja nie obejmie tego w późniejszym czasie. Może zdarzyć się też tak, że w produkcie, który nie jest objęty rozporządzeniem, będzie część, która musi mieć DPP. W listopadzie zeszłego roku JRC (jest to centrum badawcze, które pracuje dla Komisji Europejskiej) opublikowało rezultaty badania. Wynika z niego, że branża tekstylna jako pierwsza z kilku zostanie objęta DPP.  

Czy jakieś produkty nie będą objęte DPP?  

Z rozporządzenia wyłączone są: żywność, pasza dla zwierząt, farmaceutyki, produkty kosmiczne/obronne, windy czy schody ruchome.  

Kto będzie wystawiał paszporty i według jakich kryteriów?  

To producenci lub ich upoważnieni przedstawiciele będą odpowiedzialni za tworzenie i udostępnianie paszportów. KE decyduje, które grupy produktów zostaną objęte DPP, a jakie informacje mają się w nim znaleźć, będzie zależało od konkretnych aktów wykonawczych, które również przygotowuje KE. Pierwsze akty pojawią się w 2025 roku, a po 18 miesiącach (jest to czas na przygotowanie firm do wdrożenia) będą musiały być wdrożone.  

Baterie Tesli produkowane w Chinach mają już dziś pierwsze paszporty, z którymi można zapoznać się na stronie CIRPASS.  

Czy i kiedy powstanie rejestr DPP?   

W ciągu dwóch lat od wejścia w życie rozporządzenia Komisja Europejska stworzy rejestr paszportów oraz publiczny portal internetowy. Umożliwi on zainteresowanym stronom wyszukiwanie i porównywanie danych zawartych w cyfrowych paszportach produktów.  

Portal internetowy ma zagwarantować wszystkim zainteresowanym możliwość wyszukiwania i porównywania danych zgodnie z przysługującymi im prawami dostępu. Dane udostępnione w rejestrze pozwolą konsumentowi podjąć świadomy wybór. Dostęp do pełnych informacji będzie możliwy nawet bez konieczności połączenia z siecią. 

Kiedy paszporty wejdą w życie? Jakie produkty będą nimi oznaczane pierwsze?  

Pierwsze paszporty wejdą w życie w lutym 2027 roku dla baterii wprowadzanych lub oddawanych do użytku na rynku UE, w tym:  

• baterii do pojazdów elektrycznych (EV),   
• baterii do lekkich środków transportu (LMT), takich jak e-rowery i e-hulajnogi,   
• baterii przemysłowych o pojemności powyżej 2 kWh, na przykład używanych w działalności przemysłowej, infrastrukturze komunikacyjnej lub magazynowaniu energii.  

Prawdopodobnie zaraz po nich pojawią się tekstylia.   

Jaka jest rola GS1 w kwestii DPP?  

Rolą GS1 jest wspieranie Uczestników GS1 Polska we wdrażaniu standardów GS1 w ich firmach. Standardy mocno wpisują się w DPP, ponieważ mamy identyfikator GTIN dla produktu, identyfikator GLN dla operatora ekonomicznego, dla zakładu, o których jest mowa w rozporządzeniu. Mamy GS1 Digital Link, czyli ustrukturyzowany zapis informacji, który można zapisać w kodzie 2D. Dążymy do tego, aby za pomocą jednego kodu 2D móc przekazać konsumentowi wartościowe dla niego dane o produkcie i zarejestrować zakup w punkcie detalicznym. Wspieramy naszych uczestników we wdrożeniach standardów i pomagamy im w zrozumieniu, czym jest paszport produktu, jak użyć go do optymalizacji procesów i jakie informacje będą musieli zbierać.   

Większa część naszych uczestników nie wie, że DPP będzie ich obowiązywać, co zresztą pokazał nasz raport „Przedsiębiorcy MŚP a ESG: diagnoza GS1 Polska”. Aż 81 proc. badanych firm z sektora MŚP nie ma pojęcia o DPP. Podobna liczba firm nie mierzy śladu węglowego. Zakres danych będą określały akty wykonawcze przygotowywane przez Komisję Europejską. Jednak większa część z tych firm nie wie, w jaki sposób to zrobić.   

Jakie korzyści wynikną z wprowadzenia paszportu?  

Cyfrowy paszport produktowy stanie się kluczowym narzędziem w realizacji strategii GOZ. Zwiększy przejrzystość, poprawi zarządzanie zasobami i ułatwi recykling oraz naprawę. Wesprze to przejście na bardziej zrównoważoną gospodarkę.   

Firmy, konsumenci i recyklerzy będą mieli lepszy wgląd w dane, co ułatwi wydłużenie cyklu życia produktów. Informacje o częściach zamiennych, specyfikacjach technicznych i możliwościach naprawy pomogą zmniejszyć ilość odpadów. Serwisy naprawcze i użytkownicy będą mogli łatwiej identyfikować kompatybilne części i procedury konserwacji. Recyklerzy uzyskają szczegółowe informacje o składzie surowcowym, co pozwoli na efektywniejsze odzyskiwanie materiałów. Możliwe będzie lepsze sortowanie odpadów, co zwiększy jakość recyklingu i zmniejszy straty surowców. Konsumenci uzyskają dostęp do danych dotyczących zrównoważonego rozwoju, śladu węglowego, pochodzenia surowców, wpływu na środowisko i etycznych aspektach produkcji, co wpłynie na ich decyzje zakupowe. Może to zwiększyć popyt na trwałe i zrównoważone produkty. Dzięki cyfrowej identyfikacji produktów łatwiej będzie monitorować, gdzie i jak są one utylizowane lub ponownie wykorzystywane. Zmniejszy się ryzyko nielegalnego składowania odpadów i eksportu szkodliwych materiałów.   

O korzyściach z wdrożenia DPP przeczytasz w naszym wpisie: Cyfrowy Paszport Produktu – śladem produktów w cyfrowym świecie – Akademia Cyfryzacji GS1 Polska.  

Podsumowanie  

Cyfrowy Paszport Produktu (DPP) to zestaw danych umożliwiających identyfikację produktu i jego składu oraz pochodzenia w całym cyklu życia. Obejmuje nie tylko dane o produktach gotowych, lecz także o komponentach i półproduktach. Paszport dotyczy towarów wyprodukowanych w Europie oraz sprowadzonych do UE z innych rynków. Tylko pewne rodzaje żywności, pasz oraz produktów farmaceutycznych zostały zwolnione z jego posiadania. W pierwszej kolejności, od 2027 roku, paszport będzie dotyczył baterii. W dalszej kolejności obejmie tekstylia, materiały budowlane, urządzenia elektryczne i elektroniczne, zabawki i detergenty. Cyfrowe Paszporty skłoni podmioty gospodarcze do udostępniania ustrukturyzowanych danych produktowych, zwiększy transparentność łańcucha dostaw i wesprze produkcję zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju. 

Pierwsze Cyfrowe Paszporty Produktów funkcjonują już w branży baterii przemysłowych. Są dostępne dla baterii Tesli oraz Audi na stronie internetowej Global Battery Alliance. Branża tekstylna również testuje DPP, a CIRPASS prowadzi testy architektury dla kolejnych branż.