Czym jest i do czego służy kod QR? - Akademia Cyfryzacji GS1 Polska

Pojawiają się dosłownie wszędzie: na opakowaniach produktów, wizytówkach, w gazetach. Niekiedy nawet na budynkach. Kody QR zyskały ogromną popularność, zresztą zupełnie zasłużenie. Są doskonałym przechowalnikiem informacji, chętnie wykorzystywanym nie tylko w przemyśle (skąd się wywodzą), lecz również marketingu i innych branżach. Co jednak sprawiło, że stały się tak atrakcyjne? Czemu zawdzięczają swój sukces? Przeczytacie o tym w niniejszym artykule!

Co to jest kod QR i jak działa?

Kod QR (Quick Response — szybka odpowiedź) to kod dwuwymiarowy, który służy do kodowania znaków. Jednocześnie robi to w taki sposób, aby zawarte w nim informacje mogły być bardzo szybko odczytywane przez specjalnie przeznaczone do tego czytniki.

Nośnikiem danych w kodzie QR są przeplatające się ciemne i jasne moduły. Przypominają one niewielkie kwadraciki, które są odpowiednikiem jedynek oraz zer. Za ich pomocą można zakodować dowolny znak. Można więc zapisać w nich tak znaki numeryczne, jak i alfanumeryczne (alfabety: arabski, hebrajski, grecki, japoński oraz cyrylicę).

Kody QR powstały z myślą o celach przemysłowych i transportowych. Szybko okazało się, że ich możliwości wykraczają o wiele dalej. Dziś używamy ich w codziennym życiu, a najbardziej korzysta na tym branża reklamowa. Powód jest prosty: dzięki nim można łatwo udostępnić użytkownikowi adres strony internetowej bądź inne zasoby.

GS1 Digital Link

Niezwykle ciekawy w kontekście kodów QR jest standard GS1 Digital Link. Rozszerza on moc oraz elastyczność identyfikatorów GS1, dzięki czemu stają się integralną częścią internetu. Oznacza to, że identyfikator GTIN stanowi teraz źródło cennych informacji konsumenckich, dzięki czemu np.:

Wzmacnia się lojalność wobec marki
Dostarcza lepsze informacje o śledzeniu łańcucha dostaw
Dostarcza więcej informacji o stanie pacjenta

Jak to się wszystko ma do kodów QR? GS1 Digital Link umożliwia bardziej zaawansowane możliwości kodowania informacji. Pozwala on np. dodać do kodu QR nie tylko adres URL, ale również wspomniany wcześniej identyfikator GTIN.

Oznacza to, że taki kod może kierować nie tylko na stronę internetową, ale też przenosić informacje identyfikacyjne związane z produktem. Z tego powodu zanikają ograniczenia do jednego systemu bądź dostawcy, co zwiększa elastyczność.

GS1 Digital Link pozwala także zaoszczędzić miejsce na opakowaniach produktów. Wszystko dlatego, że jedno skanowanie kodu QR może dostarczyć ogromu informacji o produkcie, poprawiając efektywność śledzenia go.

GS1 Digital Link transformuje więc kody w bardziej zaawansowane narzędzia, które integrują identyfikatory GS1 dostarczając wielu informacji i wspierając różne aspekty łańcucha dostaw.

Z czego składa się kod QR?

Skoro wiemy już, co to jest kod QR, możemy przejść do tego, jak jest on zbudowany. Przede wszystkim zawsze przybiera postać kwadratu, składającego się z ciemnych oraz jasnych punktów. To właśnie dzięki nim zakodowane są wszelkie znajdujące się w kodzie informacje.

Ich układ może wydawać się chaotyczny. Jednakże to tylko pozory — każdy moduł ma swoje zadanie do wykonania i nic nie dzieje się tutaj przypadkowo. Budowa kodu QR składa się z następujących elementów:

Pozycja — tzw. wzory pozycji pozwalają czytnikowi kodów na nieskomplikowane odnalezienie kodu np. na kolorowym opakowaniu produktu. Znajdują się one w trzech narożnikach kodu QR. Każdy taki wzór oddzielony jest od reszty kodu jasną ramką, która przyjmuje wielkość całego modułu.
Wersja — kod QR musi mieć zapisaną informację o jego wersji. Konkretne wersje różnią się od siebie liczbą modułów w kodzie, a więc ilością przechowywanych danych. Takich wersji istnieje obecnie 40.
Słowa kodowe — moduły są esencją kodów QR. To małe kwadraty, które mogą przyjąć jasny bądź ciemny kolor. Sam kod składa się z danej liczby takich modułów, a większa ich grupa tworzy słowa kodowe. Zapisane są w nich konkretne znaki. Specjalny mechanizm maskowania umożliwia relatywnie równomierne rozłożenie modułów, co ułatwia czytnikowi odczytanie informacji zawartych w kodzie.
Synchronizacja — wzory pozycji oddzielane są przez dwa wzory synchronizacji. To naprzemiennie ułożone jasne i ciemne pola, które ułatwiają czytnikowi określenie wielkości konkretnego modułu.
Format — kod QR może zawierać różne rodzaje danych, a to, jaki jest ich typ, czytnik jest w stanie określić na podstawie informacji o formacie. Stąd potrafi on rozpoznać, czy w kodzie zawarty jest np. adres strony internetowej, e-mail czy numer telefonu.
Wyrównanie — naprzemienna jasno-ciemna ramka okalająca czarny moduł to tzw. wzór osiowy. Konkretna liczba takich wzorów w kodzie QR uzależniona jest od jego wielkości (wersji). Dzięki wzorom osiowym istnieje możliwość określenia pozycji, w jakiej znajduje się kod przed czytnikiem.

To, ile informacji zawrzemy w kodzie QR uzależnione jest od liczby modułów. Tym samym najmniejszy kod w wersji 1 ma rozmiar 21×21 modułów i składa się z 441 modułów, przechowujących 25 znaków. Największy zaś (wersja 40) występuje w rozmiarze 177×177 i posiada aż 31 329 znaków, zachowując zdolność do przechowania 4296 znaków.

Warto też wspomnieć o tym, że dane kodowane są zarówno w pionie, jak i w poziomie. Nie muszą też być za każdym razem czarno-białe. Kolory nie mają większego znaczenia dopóty, dopóki kontrast pomiędzy jasną i ciemną barwą jest możliwie jak największy i wyraźny.

Jakie jest zastosowanie kodów QR?

Kody QR są zdolne do zapisania cyfr, liter oraz symboli. Dzięki temu znajdują zastosowanie w wielu obszarach naszego życia. Kluczowe jednak jest to, że tekst może być odpowiednio sformatowany, aby czytnik kodu mógł wykonać jakąś akcję. Jednakże należy pamiętać o tym, że nie każde oprogramowanie (czytnik) jest w stanie obsłużyć wszystkie formaty. Przyjrzyjmy się tym najchętniej wykorzystywanym.

Najpopularniejsze formaty kodów QR

Adres internetowy — to zapewne najbardziej popularny format kodów QR. Bardzo często pojawiają się w reklamach lub gazetach i bezproblemowo pozwalają użytkownikowi przenieść się na konkretną witrynę. Coraz popularniejsze są też odniesienia do portali społecznościowych.
E-mail — kod QR może zawierać także gotową wiadomość e-mail oraz adres odbiorcy. Dzięki temu można w łatwy sposób wysłać maila.
Numer telefonu — jeżeli czytnik obsługuje taką akcję, możliwe jest przechowanie numeru telefonu oraz automatyczne połączenie po zeskanowaniu kodu.
Informacje o sieci Wi-Fi — kod QR może też zostać wykorzystany do zapisania danych do połączenia Wi-Fi. Na razie niestety niewiele czytników obsługuje tę funkcję.
Tekst — podstawowy i odpowiedni dla wielu zastosowań format kodu QR, np. do zapisania biletu wstępu na wydarzenie.
Położenie geograficzne — istnieje także możliwość zapisania danych geolokalizacyjnych. Za pomocą jednego kliknięcia można więc wyświetlić lokalizację danego obiektu, np. hotelu.
SMS — bardzo podobne zastosowanie jak w przypadku e-maila. Nie trzeba wysyłać SMS-a ręcznie, można to zrobić za pomocą kodu QR.
Dane kontaktowe — sporą karierę robią kody z danymi kontaktowymi, będące formą elektronicznej wizytówki. Trzeba jedynie skierować obiektyw aparatu w telefonie na kod, aby zapisać dane w książce adresowej.
Informacje o wydarzeniu — kod QR może też znacznie ułatwić organizatorom wydarzeń udostępnienie informacji na ich temat. Taki kod może przechowywać wszystkie dane o nazwie, dacie i szczegółach imprezy.

W jaki sposób odczytać kod QR?

Nie jest to trudne. Jedyne, co jest do tego potrzebne, to telefon, komputer, laptop bądź tablet z kamerą internetową. Jeżeli aparat w telefonie nie posiada możliwości odczytania kodu QR, niezbędne będzie pobranie odpowiedniej aplikacji. Na całe szczęście można je znaleźć w Sklepie Google lub App Store.

Jak stworzyć kod QR?

Korzystanie z kodów QR jest całkowicie darmowe i nie wymaga wykupywania żadnej licencji. Każdy może je tworzyć — jedyne czego potrzeba to odpowiedni generator kodów. Podobnie jak aplikacje do skanowania, generatory również bez problemu znajdziemy w internecie.

Kod QR można zapisać jako plik graficzny JPG, PNG, GIF czy TIFF. Oznacza to, że możemy zrobić z nim praktycznie wszystko. Nie będzie zatem problemu z wydrukowaniem go na drukarce atramentowej lub laserowej, umieszczeniem na stronie internetowej, wysłaniem mailem czy nawet wydrukowaniem na koszulce.

Czy rozmiar kodu jest ważny?

Wymiary kodu QR nie mają większego znaczenia. Trzeba pamiętać tylko o jednej rzeczy — kod musi być czytelny dla czytników. Na ten przykład, ogromny kod umieszczony na ścianie można zeskanować oddalając się od niego wystarczająco daleko.

Z kolei odczytanie bardzo małego kodu przez aparat o słabej jakości może być nie lada wyzwaniem. W związku z tym każdy kod QR powinien mieć rozmiar przynajmniej 2,5×2,5 cm.

Warto też mieć na względzie, że im więcej informacji w kodzie, tym jego moduły są mniejsze. Tym samym, aby nie było problemów z odczytem danych, obraz z kodem powinien być odpowiednio większy.

Czy kody QR są bezpieczne?

Wiedząc, co to jest kod QR nie da się nie zauważyć pewnych luk skłaniających do oszustwa. Wszystko ze względu na fakt, że wygenerowanie go jest bardzo proste i powszechne. Cyberprzestępcy nie mają żadnych problemów z tym, aby w kodzie umieścić np. linki prowadzące do stron wyłudzających informacje.

Przed zeskanowaniem takiego kodu należy więc stosować się do następujących zasad bezpieczeństwa: