Czym kod dwuwymiarowy różni się od kreskowego? 

Czy wiesz, że to budowa kodu 2D odpowiada za jego zwiększone możliwości? Dowiedz się, czym kody dwuwymiarowe różnią się od kreskowych i jak rewolucjonizują handel.

Z tego tekstu dowiesz się:

• na czym polega różnica między kodami jedno- i dwuwymiarowymi,
• jaką przewagę ma kod dwuwymiarowy, 
• jakie są zastosowania kodu 2D, 
• jakie rodzaje kodów 2D można połączyć ze standardami GS1, 
• jak sieć Żabka zmniejszyła liczbę reklamacji czytelności kodu na części produktów.

Rodzaje kodów kreskowych: diabeł tkwi w strukturze

Kody jednowymiarowe, zwane też liniowymi, są powszechnie stosowane na produktach konsumenckich. Składają się z serii pionowych kresek o różnej szerokości i różnych odstępach. To właśnie w tym układzie kresek zakodowane są informacje. Limit pojemności takiego kodu to około 20-25 znaków. Oznacza to, że zakres informacji przekazywanych za pomocą takich oznaczeń produktów jest mocno ograniczony.

Coraz powszechniejsze są obecnie dwuwymiarowe kody kreskowe (kody 2D). Ten typ kodu kreskowego ma formę dwuwymiarowej siatki (matrycy), na której rozmieszczone są kształty, wzory i kropki. Tworzą one unikatowy wzór, który koduje informacje w bardziej zaawansowany sposób. Szyfruje on informacje i znaki alfanumeryczne w dwóch osiach (poziomo i pionowo). Taki kod dwuwymiarowy, np. kod GS1 QR czy GS1 DataMatrix, może więc pomieścić znacznie więcej informacji niż „tradycyjny” kod kreskowy. I to na tej samej lub mniejszej powierzchni! 

Czytelność kodów kreskowych: nowy wymiar do zadań specjalnych 

Do skanowania jednowymiarowego kodu kreskowego, np. kodu EAN, niezbędne są skanery kodów kreskowych. Wykorzystują one wiązkę światła i specjalny czujnik, by odczytać wzór kodu kreskowego na opakowaniu produktu i przekształcić go w dane, które następnie przetwarza komputer. Jednak gdy taki kod kreskowy znajdzie się na nieregularnym lub miękkim opakowaniu, skaner może mieć problemy z odczytaniem go (czasem może się to okazać niemożliwe). To utrudnia sprawne skanowanie produktów w detalicznych punktach sprzedaży.

Rozwiązaniem okazały się dwuwymiarowe kody kreskowe. Kody 2D skanuje się równie szybko jak kody kreskowe lub szybciej, a do tego nie wymagają specjalnych urządzeń do odczytu. Wystarczy telefon i aplikacja do skanowania kodów 2D, ponieważ kody 2D są kodami graficznymi. Coraz więcej detalistów inwestuje więc w skanery obrazu oraz odpowiednie rozszerzenia w systemach obsługujących procesy zapleczowe (back-office), które mogłyby przetwarzać dane z kodów 2D na towarach konsumpcyjnych.

Kody 2D: pojemna skarbnica danych

Kody kreskowe stosuje się już od kilkudziesięciu lat w wielu obszarach: od sprzedaży detalicznej po logistykę. Doskonale sprawdzają się one w szybkim i efektywnym śledzeniu produktów i towarów w globalnych łańcuchach dostaw. Mają jednak pewne ograniczenia, zwłaszcza jeśli chodzi o pojemność danych. Na przykład, kod GS1-128, który jest jednym z najbardziej wszechstronnych kodów jednowymiarowych, może przechowywać zaledwie do 48 znaków alfanumerycznych na symbol. 

Kody 2D są znacznie bardziej zaawansowane niż kody kreskowe. Doskonale sprawdzają się jako nośnik danych w szeregu dziedzin: od sprzedaży detalicznej po logistykę, a nawet w ochronie zdrowia. Dzięki temu, że mogą przechowywać dane zarówno w poziomie, jak i w pionie, mieszczą znacznie więcej informacji. Na przykład kod QR (GS1 Digital Link URI) i GS1 DataMatrix – dwa najbardziej rozpoznawalne kody 2D – mogą przechowywać do 7089 znaków numerycznych lub 4296 znaków alfanumerycznych. To daje nawet 3000 znaków, a więc znacznie więcej niż strona A4! Taki długi ciąg znaków pozwala zakodować dużą ilości danych: teksty, obrazy, a nawet linki.

Kody dwuwymiarowe: mnogość zastosowań

Jakie jest podstawowe zastosowanie kodów kreskowych? Głównie do oznaczania/identyfikacji produktów i przechowywania podstawowych informacji, takich jak cena, numer seryjny czy dane logistyczne. Dzięki kodom kreskowym można szybko i dokładnie zidentyfikować oznaczony produkt. Dane przedstawione za pomocą kodów kreskowych pomagają również śledzić towar w całym łańcuchu dostaw: od producenta do konsumenta. Firmy mogą dzięki nim monitorować ruch produktów, zarządzać zapasami i zapobiegać fałszerstwom.

Kody dwuwymiarowe są jednak bardziej wszechstronne. W sprzedaży detalicznej kod QR często służy do przechowywania informacji o produkcie. Korzystając z aparatu w smartfonie, klienci mogą sprawnie odczytać kod i ustalić ważne dla nich dane, takie jak skład, alergeny czy informacje o wartości odżywczej. Mogą też dowiedzieć się dodatkowych informacji, na których im zależy: poznać przepisy kulinarne lub instrukcję użytkowania, a także potwierdzić, że produkt powstał zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Kody 2D są również wykorzystywane w logistyce do śledzenia produktów i towarów w globalnych łańcuchach dostaw. Z kolei w służbie zdrowia kody 2D, takie jak GS1 DataMatrix, stosuje się od lat do identyfikacji pacjentów i leków (kod 2D jest wydrukowany na opasce pacjenta i skanowany przed każdą interakcją kliniczną). Przykładowo, dzięki kodom GS1 DataMatrix Uniwersyteckie Centrum Kliniczne WUM automatyzowało obieg leków. Rozwiązanie wyeliminowało pomyłki i uwolniło pielęgniarki od ręcznego wprowadzania informacji o pacjentach, a szpital zyskał możliwość optymalizacji prowadzonego leczenia, również finansowej.

Przyszłość idzie w jednym kierunku: bez kodów 2D ani rusz

Wraz z wprowadzeniem kodów dwuwymiarowych producenci, sprzedawcy i logistycy zyskają zupełnie nowy wgląd w dane produktowe. Nic dziwnego więc, że sieci Żabka i Auchan podpisały w 2023 roku porozumienie z GS1 Polska o współpracy przy popularyzacji kodów 2D do 2027 roku.

W przyszłości skanery w systemach kasowych będą w stanie odczytywać zarówno stare, jak i nowe kody kreskowe. Kod kreskowy EAN nie zniknie po roku 2027 – będzie stosowany na całym świecie razem z kodem 2D tak długo, jak będzie to potrzebne.  

Żabka potwierdziła już w imponujący sposób, jak skuteczne są kody 2D w zarządzaniu produktami świeżymi. Wprowadzenie kodów QR GS1 DataMatrix pomogło zmniejszyć liczbę reklamacji czytelności kodu na produktach pieczywa Pierre Baguette z 562 do 0 w ciągu zaledwie 3 miesięcy od wdrożenia! Więcej na ten temat można przeczytać w case study. Można przypuszczać, że kody kreskowe nie znikną z globalnego łańcucha dostaw, ale to kody 2D będą zyskiwać na znaczeniu – właśnie ze względu na niespotykane dotąd możliwości.