Czym jest własność intelektualna i dlaczego warto ją chronić w e-commerce?

Zanim zaczniesz oferować swoje towary na rynkach zagranicznych, zadbaj o ich ochronę oraz o ochronę Twojej firmy (jako marki) pod względem prawnym – jako własności przemysłowej, czy szerzej – intelektualnej. Czym jest własność intelektualna i dlaczego warto ją chronić? Dowiedz się z artykułu.

Spis treści

Czym jest własność intelektualna?
Co obejmuje prawo autorskie i prawa pokrewne?
Czym jest własność przemysłowa?
Jak wygląda ochrona własności przemysłowej?
Co możesz zyskać chroniąc właściwie własność intelektualną?
Od czego zacząć?
Gdzie chronić?
Jak zacząć?

Wejście na nowy rynek jest w gruncie rzeczy podobne do rozpoczęcia działalności. Firma musi ocenić swoje możliwości, opracować konkretny model biznesowy i przygotować rzetelne prognozy finansowe. Rozpoczynając penetrację nowych rynków, prawdopodobnie rzuci wyzwanie lokalnym firmom, a także zainicjuje lokalne innowacje i działania naśladowcze. Dlatego ochrona własności intelektualnej na rynkach docelowych może być ważnym elementem sukcesu w e-commerce.

System własności intelektualnej nie tylko wzmacnia konkurencyjność firm, ale także pomaga zarządzać ryzykiem. Przedsiębiorstwo, które ignoruje prawidłowe zarządzanie prawami własności intelektualnej, może naruszyć prawa własności intelektualnej innych podmiotów. Może mieć zablokowany dostęp do domen, które już zajmują inne firmy lub stracić kluczowe aktywa na rzecz innych firm, które jako pierwsze zgłoszą wniosek o ochronę. Takie błędy mogą mieć fatalne skutki. Dlatego też własność intelektualna firmy powinna być w pełni zintegrowana z jej strategią biznesową i powinna ją wspierać.

Czym jest własność intelektualna?

Własność intelektualna to efekty twórczej działalności ludzkiego intelektu, posiadające charakter niematerialny, ale ucieleśnione w materialnej postaci. Innymi słowy to wszystko, co unikalnego i oryginalnego jest w stanie wymyślić człowiek. W kreatywnych i innowacyjnych branżach własność intelektualna często ma fundamentalne znaczenie, choć jest równie potrzebna podmiotom z bardziej tradycyjnych sektorów.

Wśród praw własności intelektualnej możemy wyróżnić dwie najpowszechniej znane kategorie:

prawa autorskie i prawa pokrewne;

prawa własności przemysłowej obejmujące patenty na wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, topografie układów scalonych i oznaczenia geograficzne.

Często w odniesieniu do pojęcia własności intelektualnej stosuje się skrót IP, który pochodzi od angielskiego zwrotu Intellectual Property. Patrząc szerzej, do praw własności intelektualnej zalicza się także m.in.: tajemnicę przedsiębiorstwa (np. know-how firmy), czy ochronę baz danych.

Co wchodzi w zakres prawa autorskiego i praw pokrewnych?

Prawa autorskie to zespół praw, które chronią twórców (autorów) przed nieautoryzowanym wykorzystaniem ich oryginalnych dzieł. Dają również możliwość kontroli nad ich użyciem oraz czerpania korzyści finansowych.

W rozumieniu prawa autorskiego – majątkowe prawa autorskie obejmują szerokie spektrum twórczości, od utworów literackich czy muzycznych aż po kod programu komputerowego, design czy utwory architektoniczne.

Przeczytaj też:

Czym jest własność przemysłowa?

Wśród obszarów własności intelektualnej możemy wyróżnić dziedzinę szczególnie istotną w kontekście prowadzenia działalności gospodarczej, zwaną własnością przemysłową. Dzięki rejestracji przedmiotów własności przemysłowej zgłaszający uzyskuje monopol, tj. prawo wyłącznego korzystania z wynalazku, oznaczenia czy wzoru w sposób zarobkowy lub zawodowy na terytorium Polski. Takimi prawami wyłącznymi są:

patent na wynalazek – chroni rozwiązanie techniczne, posiadające poziom wynalazczy,
prawo ochronne na wzór użytkowy – również chroni rozwiązanie techniczne, konstrukcyjne,
prawo ochronne na znak towarowy – chroni markę,
prawo z rejestracji wzoru przemysłowe go – chroni design,
prawo z rejestracji oznaczenia geograficznego – chroni renomę produktu ze względu na jego pochodzenie.

Uprawniony na podstawie otrzymanych praw może skutecznie dochodzić roszczeń w przypadku ich naruszenia przez konkurencję. Ochrona własności przemysłowej wspiera ponadto kreowanie pozytywnego wizerunku organizacji oraz jest podstawą budowania jej renomy.

Jak wygląda ochrona własności przemysłowej?

IP w e-commerce

W dobie coraz szybszego rozwoju rynku e-commerce, w ramach którego Twoje produkty są w stanie dotrzeć do różnych zakątków świata, bardzo istotne jest, aby odpowiednio chronić markę. Gdy sprzedajesz swój produkt w sieci, możesz zabezpieczyć na konkretnym rynku zarówno jego nazwę, wygląd, jak i walory techniczne (design). Dzięki temu inni nie będą mogli wykorzystać w nieuczciwy sposób Twojego potencjału.

Czy dotyczy to Twojej firmy?

Bez względu na to, czy jesteś producentem, czy pośredniczysz w transakcjach handlowych, Twoja działalność wiąże się z budowaniem rozpoznawalnej marki, którą warto chronić. Poniżej dowiesz się, jakie korzyści niesie za sobą ochrona własności intelektualnej.

Co możesz zyskać, chroniąc właściwie własność intelektualną?

Wyłączność (monopol) na korzystanie z rozwiązania (pozycja na rynku) – możesz zakazać wykorzystywania danego rozwiązania innym uczestnikom obrotu, formułować roszczenia zakazowe i odszkodowawcze wobec nich. Posiadanie praw wyłącznych pomaga w zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz naśladownictwa (podróbek).
Wzmocnienie przewagi konkurencyjnej – odpowiednio zarządzane prawa IP stanowią narzędzie realizacji strategii biznesowych, budowania pozycji rynkowej firmy i przewagi konkurencyjnej. Uwzględnia się je w planach ekspansji rynkowych, w pracach nad rozwojem produktów i usług, tworzeniu marki i strategiach marketingowych.
Wzrost wartości firmy – inwestujesz w chronione aktywa – prawa własności intelektualnej mają charakter ekonomiczny. Mają one wymierną wartość i stanowią majątek przedsiębiorstwa. Ich obecność po stronie aktywów podnosi wartość firmy. Właściciel praw wyłącznych może czerpać zysk z ich obrotu np. poprzez ich sprzedaż czy licencjonowanie. Podobnie jak inne prawa majątkowe, mogą one także stanowić aport oraz być wykorzystywane jako zastaw lub zabezpieczenie kredytu (jako składnik majątku firmy).
Zdobędziesz źródło dodatkowych przychodów dzięki komercjalizacji, np. poprzez licencjonowanie lub zbywanie praw – uzyskujesz dodatkowy zysk z obrotu.
Uzyskasz prawo do ulgi IP BOX – jeśli prowadzisz działalność badawczo-rozwojową, możesz skorzystać z preferencyjnego podatku w wysokości 5% od dochodów uzyskiwanych z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Preferencyjną 5-proc. stawkę podatkową możesz zastosować także wobec dochodu z kwalifikowanych IP osiągniętego za granicą, jeśli podlega ona faktycznemu opodatkowaniu w Polsce.
Podniesiesz prestiż firmy i zbudujesz fundamenty renomy marki – posiadanie portfolio praw własności przemysłowej to potwierdzenie wiarygodności, stabilności oraz prestiżu firmy. Prawa wyłączne budują zaufanie u kontrahentów i inwestorów. Są postrzegane jako wyznacznik nowoczesności i innowacyjności firmy.
Zbudujesz atrakcyjny wizerunek innowacyjnego przedsiębiorstwa – kwestie związane z zarządzaniem prawami IP powinny się również znaleźć w regulaminach działania firmy, aby pobudzić kreatywność pracowników i rozwijać innowacje.
Gdy będziesz tego potrzebował – łatwiej zdobędziesz inwestora.

Od czego zacząć?

Najpierw zidentyfikuj dobra niematerialne w Twojej firmie, które mogłyby podlegać ochronie. Możesz to zrobić samodzielnie albo korzystając z pomocy ekspertów zewnętrznych. Program „IP Scan” EUIPO pozwala dofinansować aż do 90% kosztów takiej diagnostycznej usługi eksperckiej. Program jest przeznaczony dla małych i średnich firm (MŚP), którym specjalista pomoże zidentyfikować, co, gdzie i jak chronić. Więcej informacji o programie znajdziesz tutaj.

Gdzie chronić?

Ochrona własności przemysłowej charakteryzuje się takimi cechami jak:

wyłączność,
zbywalność,
ograniczenie czasowe,
ograniczenie terytorialne.

W kontekście działalności eksportowej warto w sposób szczególny zwrócić uwagę na ostatnią z zasad, dotyczącą zakresu terytorialnego ochrony. Możesz chronić swoją markę czy poszczególne produkty na szczeblu krajowym, regionalnym (inne kraje), unijnym, a nawet międzynarodowym. Przeczytasz o tym tutaj.

Gdzie szukać informacji?

Na początku tematyka ochrony IP może wydawać się skomplikowana. W jej oswojeniu pomogą Ci wykwalifikowani konsultanci z Centrum Informacji Urzędu Patentowego RP. Wyjaśnią Twoje wątpliwości krok po kroku i pokierują dalej.

Możesz skontaktować się z nimi osobiście, mailowo, telefonicznie lub za pomocą chatu. Więcej informacji znajdziesz tu.

W sprawie własności intelektualnej i zarządzania tymi prawami możesz także zgłosić się po pomoc do pełnomocnika – radcy prawnego, adwokata bądź rzecznika patentowego, który ma wyspecjalizowaną wiedzę i doświadczenie w zakresie własności intelektualnej.

Informacje wykorzystane w artykule pochodzą z publikacji UPRP: „WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA DLA PRZEDSIĘBIORCY”.

Zobacz nagranie z webinarium “Własność intelektualna jako narzędzie rozwoju przedsiębiorstwa”, które poprowadził Piotr Brylski z UPRL.